Net als in de
omringende landen hebben de Romeinen de wijnbouw in het huidige Hongarije
geïntroduceerd. De Hongaarse stammen die het gebied in de vijfde eeuw
binnentrokken vanuit Centraal Azië hadden al ervaring met het maken van wijn en
hebben zich er gevestigd omwille van de aanwezigheid van overvloedige
wijngaarden. Het is geen toeval dat het Hongaars samen met het Grieks de enige
Europese taal is waarin het woord voor wijn niet is afgeleid van het Latijn. Het
Hongaarse woord ‘bor’ voor wijn is waarschijnlijk afgeleid van het Turks.
Vermoedelijk hebben de Hongaren, voordat zij naar Europa trokken, het wijn maken
geleerd van Turkse wijnboeren in het zuiden van de Kaukasus.
In de
Middeleeuwen werd in het huidige Hongarije al op grote schaal wijn gemaakt.
Kruisvaarders zouden hier op hun doortocht in de twaalfde eeuw grote hoeveelheden
wijn gekregen hebben.
Tijdens de
Turkse bezetting (16e – 17e eeuw) vonden verschillende belangrijke
ontwikkelingen plaats. De Turken dronken zelf weliswaar geen wijn maar ze
realiseerden zich wel dat wijn een belangrijke inkomstenbron voor de regio was.
Ze lieten de wijnbouw daarom ongestoord haar gang gaan. Vooral wijn uit Tokaj
en Eger waren in deze periode internationaal zeer succesvol. Tokaj was zelfs de
meest exclusieve en duurste wijn ter wereld.
Het was nog
tijdens de Ottomaanse bezetting dat de Franse koning Louis XIV zijn favoriete
zoete Tokaji wijn doopte tot "Vinum Regum, Rex Vinorum": “Wijn der
Koningen, Koning der Wijnen”. De Hongaarse Tokaj was een graag geziene gast op de tafels van
de Europese vorstenhuizen.
In de
achttiende en negentiende eeuw bereikte de wijnproductie in Hongarije een
ongekende omvang. De wijnbouw was een smeermiddel in de Oostenrijk-Hongaarse
samenwerking. In 1730 kreeg Tokaj als eerste wijnregio ter wereld een officiële
classificatie. Aan het eind van de negentiende eeuw gingen veel van de
oorspronkelijke wijnstokken verloren door ziekten. Ze werden vervangen door andere, beter
bestendige rassen als de Kékfrankos en Hárslevelu".
In twee
wereldoorlogen in de twintigste eeuw raakte Hongarije twee derde van zijn
grondgebied kwijt. Verscheidene oorspronkelijk Hongaarse wijngaarden liggen
daardoor nu in Slowakije en Roemenië. Onder het communisme werd kwantiteit
belangrijker dan kwaliteit en kreeg de Hongaarse wijn een slechte naam. Na 1989
zijn veel wijngaarden teruggegeven aan de oorspronkelijke eigenaren. Er is veel
geïnvesteerd (oa vanuit andere grote Europese wijnlanden/-domeinen) en de productiemethoden
zijn gemoderniseerd.
Hongarije heeft 22 wijnregio's, 44 druivenrassen en meer
dan 50 wijnhuizen. Hongarije is bekend om zijn kwaliteitswijnen en produceert
vier miljoen hectoliter per jaar, waarvan 30% rode en rosé wijnen 70% witte
wijnen, die het bekendst zijn.
Na Duitsland, Frankrijk, Portugal en Spanje is Hongarije
het vijfde wijnland van Europa. Het land voert twee derde van zijn productie
uit en is daarmee de zesde grootste wijnexporteur ter wereld.
De wijnen dragen over het algemeen de naam van de stad of
streek van herkomst, met daarachter de uitgang ( i ) : Wijn uit bijvoorbeeld
Villany wordt dus Villanyi, Eger wordt Egri, Tokaj wordt Tokaji enz. Soms wordt
de naam van de druivensoort toegevoegd.
De wijngaarden strekken zich uit over 135 000 ha en
profiteren van vele uren zonneschijn en een vaak warm naseizoen. De wijngaarden
zijn over vier streken verspreid en heeft 22 historische wijngebieden.
Hongarije telt ruim twintig individuele herkomstgebieden die wettelijk als
zodanig erkend zijn.
Voor deze proeverij beperken we ons tot 3 noordelijk
gelegen wijngebieden : Sopron, Eger en Tokaj.
Sopron :
Het Hongaarse wijngebied Sopron ligt in het uiterste
noordwesten van Hongarije tegen de Oostenrijkse grens en het wijngebied
Burgenland. Aan hand van gevonden druivenzaadjes is de wijnhistorie terug te
voeren tot de Romeinse tijd, toen de streek bekend was als Scabantia.
Het klimaat in Sopron is gemiddeld continentaal en
gebalanceerd door het nabij gelegen Fertömeer (Neusiedlersee). Gemiddeld zijn
de zomers koeler en winters warmer dan het landgemiddelde. De grond bestaat uit
kalk met klei, loess en bosgrond. Het gebied kenmerkt zich met name door de prachtige rode wijnen. De Soproni kékfrankos is veruit het populairste druivenras met zo`n 1100 ha beplant. Zweigelt volgt met 110 ha op grote afstand.
Eger :
De wijnregio Eger ligt in het noorden van Hongarije ten
zuiden van het Bükk gebergte rondom de gelijknamige stad Eger op zo`n 140km van
Budapest.
De lente komt laat en het groeiseizoen is nogal kort. De
regio is met gemiddeld 10 graden één van de koudste in het land. De winters
zijn streng en extreem koud. Het warme zomerklimaat garandeert een langzame en
gelijkmatig rijping van de druiven, waardoor elegante, fruitige wijnen ontstaan
die niet te zwaar zijn en goed oud kunnen worden. Eger kent een grote variatie in bodemsoorten; van vulkanische onderbodem met een metersdikke laag loess tot bruine bosgrond vermengd met klei.
Zowel de rode als de witte druivenrassen zijn goed
vertegenwoordigd in Eger. De regio kenmerkt zich door de enorme ontwikkelingen
die er gaande zijn, alsmede de nieuwe aanplantingen door vooruitstrevende
producenten. Momenteel groeien er in de wijnregio Eger 19 druivenrassen.
Kékfrankos is één van de belangrijkste, gevolgd door kadarka, portugieser en
zweigelt. De witte rassen zijn leányka, olaszrizling en muscat ottonel.
Tokaj :
De wijnregio Tokaj-Hegyalja ligt in het uiterste noordoosten
van Hongarije tegen de grens met Slowakije. Het gebied heeft een droog,
continentaal klimaat met warme en droge zomers en koude winters. De rivieren
aan de zuidoostelijke zijde, de Tisza en Bodrog, zorgen voor ochtendmist, een
ideale voorwaarde voor het ontstaan van botrytis, oftewel de nobele rot, de
basis voor de dessertwijn Tokaj Aszú, waardoor de regio wereldberoemd is geworden.
Naast Aszú produceert deze regio ook prachtige droge wijnen. Tokaj is sinds
2002 een Unesco World Heritage Site.
Degustatie :
1. Wijnhuis
Hétszölö : Hétszölö Tokaji Furmint Sec
2009
Het wijnhuis Hétszőlő in de
Hongaarse wijnregio Tokaj heeft een enorm rijke geschiedenis, die terugvoert
naar 1502, het moment dat de Hongaarse Garay familie 7 (Hongaars: zeven=hét en
szőlő=druif) kleinere wijnplots van verschillende eigenaren samenvoegde. Door
de eeuwen heen waren er diverse beroemde eigenaren, zoals Gaspar Karolyi, de
priester die de bijbel in het Hongaars vertaald, Prins Rákóczi (1646-1711) en
vervolgens de Habsburgers onder het keizerrijk Oostenrijk-Hongarije. Kort na de
val van de muur in 1991 nam de Franse verzekeraar Grands Millésimes de France
het wijnhuis Hétszőlő, de Rákóczi kelders en het Rákóczi-Dessewffy kasteel in
Tokaj over. In 2009 wisselde Hétszőlő wederom van eigenaar toen de familie
Reybier instapte, tevens eigenaar van Châteaux Cos d``Estournel uit de
Bordeaux, Frankrijk.
De wijngaarden zijn reeds in
1772 gekwalificeerd als Premier Cru, de eerste kwalificatie ter wereld. De 55
hectare wijngaard ligt tussen de Tisza en Bodrog rivieren en kan dus optimaal
gebruik maken van de nobele rot omstandigheden. De belangrijkste druivenrassen
zijn furmint, hárslevelű, sarga muskotaly (muscat lunel) en kővérszőlő. Het
bijzondere aan de wijngaarden is dat de bodem voornamelijk uit loess bestaat.
Hierdoor zijn de Hétszőlő wijnen frisser en fruitiger dan de meer mineraalrijke
wijnen van andere Tokaji wijnen.
Jaar: 2009
Druif: Furmint
Kleur : wit
Alcohol: 14.5 %
Prijs: € 7.90
Onze beoordeling:
Oog: heel helder, grijze reflectie, briljante wijn
Neus: zeer intense neus, aardse geuren, grote
mineraliteit, gras, kruidigheid, nootmuskaat
Mond : zeer fris in aanzet,
mineraliteit, onderbouwd met zekere molligheid, trekt door (door aanwezigheid
zuren), licht bittertoets. Hoge alcoholgehalte komt niet tot uiting in de mond.
Herinnering : door de intense
aanwezigheid van zuren, is er een lange herinnering 3 à 4 sec.
Aparte mooie wijn, waar voor
zijn geld.
2. Wijnhuis
St. Andrea : St. Andrea Egri Napbor Cuvée 2011
Het wijnhuis St. Andrea
startte officieel in 2002, nadat de wijnen reeds in 1999 de 1e prijs in de
jaarlijkse wijncompetitie van Eger hadden gewonnen. György Lőrincz is samen met
zijn vrouw Andrea eigenaar van zo`n 20 hectare wijngaard. De wijngaarden liggen
allemaal rondom Eger. Belangrijkste blauwe druivenrassen zijn kadarka,
zweigelt, kékfrankos, merlot, pinot noir, syrah en cabernet franc. Voor de
witte druivenrassen zijn olaszrizling, szürkebarát, sauvignon blanc en rajnai
riesling de belangrijkste.
György Lőrincz wordt gezien
als een van de eigenzinnigste wijnmakers van Hongarije, omdat hij volledig zijn
eigen weg gaat. Originaliteit, puurheid en perfectie zijn de kernwoorden van
het huis. Zijn wijnen dragen prachtige namen zoals, Napbor (Zonnewijn), Örökké
(voor altijd), Aldás (Zegening) en de prachtige Bikavér Merengö Superior
(dromer of peinzer).
Jaar: 2011
Druif: Chardonnay (45%) , Pinot Blanc (27%),
Harslevelu en traminer. 50 % van de wijn heeft rijping op eiken houten
vaten, rest in inox cuves.
Kleur : wit
Alcohol: 14.7 %
Prijs: € 10.05
Onze beoordeling:
Oog: heldere briljante wijn, met mooie schittering
en reflectie, licht strogeel, veel tranen
Neus: appel tot appelmoes (niet negatief), boter,
vanille, mineralen
Mond : chardonnay overheerst
duidelijk, verfijnde zuren in de volledige lengte van de wijn met de vettigheid
van de chardonnay onderbouwd, houttoetsen duidelijk aanwezig, pompelmoes
Herinnering : lange
herinnering 3 à 4 sec
3. Wijnhuis
St. Andrea : St. Andrea Aldas Bikaver 2008
De naam Bikavér of
Stierenbloed mag alleen gebruikt worden door de wijnregio`s Eger en Szekszárd. Eger
dankt de grote bekendheid aan de geschiedenis van de vestigingstad Eger. In de
16e eeuw begon het Ottomaanse Rijk met zijn opmars in Europa. In 1552 stond een
groot Turks leger van 120.000 man aan de poorten van het kasteel van Eger. 2000
Mannen, vrouwen en kinderen onder leiding van kapitein István Dobó werden door
de Turken 5 weken lang belegerd. Om zichzelf op de been te houden werden grote
hoeveelheden rode wijn gedronken, waarna zij met rood “bebloede” baarden,
vechtend als dolle stieren, de Turkse aanvallen keer op keer afsloegen. De Turken, die door hun islamitische geloof
het bestaan van alcohol niet kenden, dropen uiteindelijk af. De reputatie van
Hongaars Stierenbloed uit Eger was gevestigd.
De productie van Bikavér of
Stierenbloed wordt gereguleerd door in de Hongaarse wijnwet. Bikavér is een
blend van minimaal 3 van de volgende druivenrassen: kadarka, kékfrankos,
portugieser (kékoportó), cabernet sauvignon, cabernet franc, merlot, pinot
noir, kékmedoc, bíborkadarka, turán, blauburger and zweigelt. Het hele
productieproces van het verwerken van de druiven tot het bottelen van de wijn,
moet plaatsvinden in officieel geregistreerde kelders uit het wijngebied van
Eger. Ook is er vastgelegd hoeveel most de wijn minimaal moet bevatten
(18-20m/m) en hoeveel de maximale productie hoeveelheid is (80q/ha). Tenslotte
moet Bikavér in eiken vatten rijpen en mag het pas na 1 november volgend op de
oogst gebotteld worden. In 2004 is de Bikavér Superior geïntroduceerd. Deze
naam mag gevoerd worden als er minstens 4 van de eerder genoemde druiven worden
verwerkt.
Jaar: 2008
Druif: Kékfrankos 45% - Merlot
26% - Cabernet franc 25 % - Syrah, Pinot noir - Turán 4%
Kleur : rood
Alcohol: 13.80 %
Prijs: € 15.60
Onze beoordeling:
Oog: zeer intense rode kleur (echt stierenbloed
!), schittering, doorzichtige intense tranen, nog geen evolutie in de kleur
Neus: intense neus, grafiet, zwart fruit, bramen,
peper, kruidnagel, warme gloed
Mond : fluweelzachte aanzet,
kruidigheid, mooi evenwicht tussen zuren en fruit, zachte tanninnes
Herinnering : 4 à 5 sec
Onze topper van de avond !
4. Wijnhuis
Weninger : Weninger Frettner Cuvée 2004
Franz Weninger is een bekwame
wijnmaker uit Oostenrijk, die in 1997 besloot om zijn vleugels uit te slaan in
Hongarije. Hij kocht 24 hectare grond op de kwaliteitsheuvels Spern Steiner en
Frettner in de wijnregio Sopron.
In 2000 startte zoon Franz
Reinhard Weninger Jr ook in het familiebedrijf, waar hij de Sopron activiteiten
inmiddels volledig runt. Onder zijn leiding werd Weninger een van de eerste wijnhuizen
in Hongarije, die zich toelegt op bio-dynamische productie in de wijngaard.
Belangrijkste druivenrassen zijn kékfrankos, merlot, syrah, pinot noir en
cabernet franc. Recent is Weninger ook gestart met féherburgundi, oftewel pinot
blanc.
Jaar: 2004
Druif: 50% Merlot, 31% Syrah
en 19% Kekfrankos. 18 maanden op eiken houten vaten. Wijnstokken over 40 jaar
oud
Kleur : rood
Alcohol: 13.5 %
Prijs: € 16.40
Onze beoordeling:
Oog: doorzichtige wijn, lichte evolutie (bruine
rand), kersenrood, dikke heldere intense tranen
Neus: intense neus, hout/vanille toetsen, rijpe
kersen, alcohol
Mond : Merlot overheerst,
maakt de wijn toegankelijk. Zeer soepele wijn, die mooi opbouwt, beetje
kruidigheid, fruit, licht mooie tannines. Minder sterk dan de vorige wijn.
Herinnering : 3 à 4 sec
5. Wijnhuis St. Stephan’ Crown : St.
Stephan's Crown Tokaji Aszu 6 putt. 1996 - 50 cl
De riviertjes Bodrog en Tisza
aan de zuidoostelijke zijde zorgen voor ochtendmist, een ideale voorwaarde voor
het ontstaan van de belangrijke botrytis. De verschrompelde door edele rotting
aangetaste druiven (vooral Furmint) worden in oktober en november geoogst om
daarmee de welbekende Aszú wijnen te maken. De druiventrossen worden bes voor
bes geselecteerd en in kleine vaatjes "puttonyos" gedaan. De houten
vaatjes worden traditioneel door de plukkers op de rug gedragen. Het kost een
individuele plukker ongeveer twee dagen om de hoeveelheid van 25 kilogram
geschikte druiven te plukken om zijn puttonyo te vullen.
Een bepaald aantal van deze
vaatjes, 3, 4, 5 of soms zelfs 6, worden toegevoegd aan een Gönci eiken vat met
136 liter jonge droog vergiste wijn van hetzelfde jaar.
De druivenbrei laat men dan
voor 24 tot 48 uur fermenteren waardoor de suikers uit de druiven optimaal
worden prijsgegeven.
Het gistingsproces komt
hierdoor voor de tweede keer op gang, maar verloopt langzaam door het hoge
suiker gehalte.
Na het gistingsproces wordt de
blend in eiken vaten overgestoken en zal daarin voor een aantal jaren kunnen
rijpen (aantal puttonyos x 2 = aantal rijpings jaren). Volgens traditie in
Tokaj worden de vaten opgeslagen in het uitgestrekte gangenstelsel in de
historische grotten. Diep in de bergen is de luchtvochtigheid en de daar
aanwezige zuiverende schimmel cladosporium cellare de ideale omstandigheid voor
de Tokaj Aszú wijnen. Dit geeft aan de wijnen een zeer fijn en elegant boeket
dat de oude traditie van Tokaj Hegyalja eerbiedigt.
% rest suiker
benaming
6 - 9% 3 puttonyos (60 – 90 gr restsuiker/liter)
9 - 12% 4 puttonyos (90 – 120 gr restsuiker/liter)
12 - 15% 5 puttonyos (120 – 150 gr restsuiker/liter)
15 - 18% 6 puttonyos (150 – 180 gr restsuiker/liter)
meer dan 18%
Aszú-Eszencia : wordt enkel
gemaakt in hoogst uitzonderlijke jaren
40 - 70% Eszencia
Jaar: 1996
Druif: Furmint, Harslevel
Kleur : wit
Alcohol: 14.5 %
Prijs: € 27.63
Onze beoordeling:
Oog: karamelkleur, sterk geëvolueerd, troebele
wijn, overvloedige brede, heldere trage tranen
Neus: zoete geur, rozijnen, honing, noten
Mond : zuren bij aanzet, die
het zoete mooi ondersteunen, prachtige dessertwijn
Herinnering : lange herinnering
4 à 5 sec